ชีวิตและการเดินทาง

คืนนี้เป็นแค้มป์ที่พิเศษที่สุดคืนหนึ่ง ด้านหน้าของแค้มป์คือลำน้ำน่านไหลเอื่อยผ่านแก่งเจ็ดแควที่สวยงามยิ่งนักเมื่อกระทบกับแสงสีทองของพระอาทิตย์ที่กำลังลับเหลี่ยมเขา กลางคืนแค้มป์ของเราส่องสว่างไปด้วยแสงของพระจันทร์แรมหนึ่งค่ำดวงโต โอบกอดไปด้วยเทือกเขารอบทิศ ห่มด้วยดวงดาวเต็มท้องฟ้า กรุ่นไปด้วยกลิ่นหอมจากกองไฟ และขับกล่อมด้วยเสียงน้ำน่านที่ไหลแผ่วเบา “จะไปก็รีบไปนะน้างบ ลุงแก่ขึ้นทุกปี เดี๋ยวจะไปไม่ไหว”  ลุงเสริมนายท้ายของข้าพเจ้าพูดทุกครั้งที่เราได้ไปพายเรือล่องแม่น้ำน่านด้วยกัน (อ่านเรื่องราวตอนแรกของ "แคนูแค้มปิ้งลำนำน่าน" ได้ที่นี่ครับ) โดยปรกติ เราจะพายเรือแคนูล่องแม่น้ำน่านด้วยกันจากบ้านส้านอำเภอเวียงสาจนถึงแก่งหลวงเป็นประจำทุกปี และทุกครั้งเราก็จะพูดถึงแม่น้ำน่านในช่วงจากแก่งหลวงลงไปถึงบ้านปากนายที่ลุงเสริมเคยไปหาปลาแต่พวกเราคนอื่นๆยังไม่เคยได้เห็น ในหนังสือ “ปราโมทย์คลาสสิค” คุณปราโมทย์ ทัศนาสุวรรณ นักเขียนรุ่นบุกเบิกของอนุสาร อ.ส.ท. และวงการสารคดีท่องเที่ยวไทยเขียนเล่าไว้ในเรื่อง “ล่องแก่งแม่น้ำน่าน” ว่าท่านและคณะได้ล่องเรือยนต์จากจังหวัดน่านผ่านแก่งต่างๆมากมายไปจนถึงจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยใช้เวลาเดินทางถึง 4 วัน...

เราได้ยินคำว่า “น้ำคือชีวิต” อยู่เสมอ เราอาจจะเคยพูดคำนี้จากปากเราเองด้วย แต่เราคิดเช่นนั้นจริงหรือ  ถ้าหากเราคิดเช่นนั้นจริงๆ เราคงจะต้องเปลี่ยนวิธีที่เราปฏิบัติต่อน้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งแหล่งกำเนิดของน้ำ มาซิครับ ผมจะพาคุณไปรู้จักกับแหล่งกำเนิดของน้ำ ที่เราเรียกกันว่า “ลุ่มน้ำ” ที่ผมเองก็เพิ่งได้รู้จักและเห็นด้วยตาตัวเอง กองไฟนั้นเป็นครัว เป็นแสงสว่าง และให้ความอบอุ่นกับพวกเราทั้ง 8 คนที่อยู่ในดงทึบอันมืดมิด  จะซอ สหายเก่าแก่ของผมยกหม้อสนามลงจากกองไฟ ข้าวดอยที่เพิ่งเก็บเกี่ยวมาใหม่ๆหุงร้อนๆ, แกงกบและหน่อหวายดึงดูดทุกคนให้ล้อมวงเข้ามาใกล้กัน ยอดไม้อ่อนๆหลายชนิดที่จะซอเก็บมาจากข้างทางที่เราเดินมาบนสันดอยจิ้มกับน้ำพริกที่ตำขึ้นมาอย่างง่ายๆเพิ่มรสชาติอย่างที่ไม่เคยลิ้มลองมาก่อน อาหารแทบทุกอย่างในมื้อนี้ล้วนเก็บหามาจากรอบตัว ซอบอสหายหนุ่มอีกคนบอกผมว่าไม้หลายๆอย่างที่เราเอามาทำอาหารนี้เป็นสมุนไพรที่หายากของชาวกระเหรี่ยงแต่บนดอยนี้มีเต็มไปหมด หลังอาหาร เรานั่งล้อมวงรอบกองไฟ เหล้า ก.ต.อ....

แม่น้ำเงาไหลมาจากต้นกำเนิดบนเขาไกลโพ้นเป็นระยะทางกว่าร้อยกิโลเมตร ผ่านหุบเขาที่งดงามและชุมชนกระเหรี่ยงที่อยู่ร่วมกับแม่น้ำสายนี้มาเนิ่นนาน แม่เงาเป็นแม่น้ำไม่กี่สายในประเทศนี้ที่ยังคงไหลอย่างอิสระปราศจากเขื่อนหรือฝายกัน “ยังคง” เป็นคำที่ผมเลือกใช้อย่างลังเล ผมมีความสุขทุกครั้งที่ได้มาเยี่ยมเยือนแม่น้ำสายนี้ที่เปรียบเสมือนเพื่อนเก่าที่คุ้นเคยกันมานาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่ได้พายเรือแคนูใช้เวลาอย่างไม่รีบร้อนและตั้งแค้มป์กันบนชายหาดริมฝั่งน้ำที่เงียบสงบ ครั้งนี้เรามีสมาชิกร่วมทีมถึง 29 คนที่เดินทางกันมาด้วยเรือถึง 16 ลำ เป็นเรื่องน่าแปลกและน่ายินดียิ่งนักที่เรามีมิตรสหายที่น่ารักล้วนๆถึง 28 คนอย่างนี้ได้อย่างไร ซึ่งก็ทำให้การเดินทางแคนูแค้มปิ้งครั้งนี้อบอวลไปด้วยความสนุกและความสุขตลอดเวลา 3 วัน 2 คืน  สหายหลายคนที่เพิ่งมากับเราเป็นครั้งแรกเอ่ยปากชมว่าแม่น้ำเงาสวยมาก น้ำใสมาก ผมยิ้มกับคำชมนั้น แต่ก็ต้องบอกกับเขาด้วยความเศร้าที่ซ่อนอยู่ในใจว่า ไม่กี่ปีก่อนหน้านี้ แม่น้ำเงาใสกว่านี้มาก และถ้าย้อนไปถึงครั้งแรกที่ผมมาถึง แม่เงาไม่เคยขุ่นแดงแม้กลางฤดูฝน เราพูดกันอยู่เสมอว่าสายน้ำคือต้นกำเนิดของชีวิต แต่ดูเหมือนว่าความสำคัญของแม่น้ำสายนี้จะถูกมองข้ามไป...

ผมถามตัวเองว่า ทำไมเราจึงต้องดิ้นรนเดินทางออกไปแสวงหาธรรมชาติ  มันมิใช่เพียงเพื่อหลบหนีจากความวุ่นวาย ไม่ใช่เพื่อพิชิต ไม่ใช่เพื่อเพียงถ่ายภาพสวยมาเล่าเรื่อง ผมพบว่ามันคือการออกไปค้นหาความจริงบางอย่าง ที่จะปรากฎกระจ่างชัดขึ้นเป็นความรู้สึกในชั่วขณะหนึ่งเมื่อเราได้สงบนิ่งท่ามกลางธรรมชาติ  ซึ่งมีแต่ผู้ออกไปค้นหาเท่านั้นที่จะได้พบเจอ ภาพโดย: Pat Vasuvat

แม่น้ำเงา สายน้ำที่ผมหลงรักว่าเป็นแม่น้ำที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งนี้ ไหลออกมาไกลจากป่าลึกระหว่างรอยต่อของอำเภออมก๋อยจังหวัดเชียงใหม่และอำเภอท่าสองยางจังหวัดตากมาเป็นระยะทางไม่ต่ำกว่าแปดสิบกิโลเมตร ไหลผ่านเกาะแก่ง, โตรกเขาและหมู่บ้านชาวกระเหรี่ยงที่มีชีวิตเรียบง่าย ตลอดความยาวของแม่น้ำสายนี้เต็มไปด้วยเรื่องราว, ตำนานเล่าขาน และยังเต็มไปด้วยทิวทัศน์งดงามของธรรมชาติ 1. แคนูแค้มปิ้ง จากเดิมที่การเดินทางสู่ต้นน้ำเงาเคยยากลำบาก วันนี้ทางที่เกรดเรียบสามารถพาเราเข้าไปถึงบ้านสบโขงอันเคยไกลโพ้นในเวลาเพียง 3-4 ชั่วโมง แต่หากสบโขงที่เคยเป็นจุดหมายในการเดินทางครั้งก่อนๆ จะกลับกลายเป็นต้นทางของเราในวันนี้  แม้ทางรถจะสะดวกสบายขึ้นมาก แต่การชมลำน้ำเงาที่สวยงามที่สุดยังคงเป็นทางน้ำซึ่งเป็นการเดินทางเก่าแก่ที่อยู่คู่กับแม่น้ำสายนี้ตลอดมา ดังนั้นพาหนะของเราในครั้งนี้จึงเป็นเป็นเรือแคนูและคายัคที่เรานำใส่ท้ายรถมาประกอบกันที่บ้านสบโขงท่ามกลางสายตาของชาวบ้านที่มามุงดู  สำหรับท่านที่ไม่คุ้นเคย เรือทั้งสองประเภทนี้แม้จะดูคลายกันแต่หากมีความแตกต่างอยู่พอควร เรือคายัคที่เราคุ้นตานั้นเป็นเรือที่มีรากฐานมาจากชาวเอสกิโมที่ใช้เป็นพาหนะในการเดินทางและล่าสัตว์ในแถบขั้วโลก ผู้พายจะนั่งราบเหยียดขาไปกับพื้นเรือและใช้พายที่มีสองด้านซ้ายขวา เป็นเรือที่คล่องแคล่วว่องไว อาจจะมีขนาด หนึ่งหรือสองคน และสามารถบรรทุกสัมภาระได้ระดับหนึ่งแต่ไม่มากนัก ส่วนเรือแคนูนั้นมาจากเรือดั้งเดิมของอินเดียนแดงในทวีปอเมริกาที่ออกแบบไว้บรรทุกคนและสัมภาระได้มากเพื่อเดินทางในลำน้ำและทะเลสาบใหญ่ เป็นเรือเปิดที่คนพายจะนั่งอยู่บนที่นั่งและใช้พายที่มีข้างเดียว...

เส้นทางเดินเล็กๆนั้นพาเราข้างเนินเขาแล้ววกเข้าไปผ่านป่าสน เส้นทางเทรลนี้อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอุทยานYellowstone ที่โด่งดัง ด้วยระยะทางไม่ไกลนัก มันจะพาเราเข้าไปพบกับ Slough Creek แม่น้ำสายเล็กๆกลางป่าที่เป็นที่ไฝ่ฝันของนักตกปลาทั่วโลก  ที่นี่พาหนะที่ใช้เครื่องยนต์ทั้งหลายไม่สามารถเข้าไปถึงได้ ถ้าอยากไปก็ต้องเดินไปหรือขี่ม้าไปท่านั้น เพราะนี่คือแผ่นดินที่ถูกกำหนดให้เป็นเขต Wilderness (อ่านเรื่องของ Wilderness ได้ที่นี่) แต่ใครๆก็เข้ามาเดินได้โดยที่ไม่ต้อง “ขออนุญาต” ถ้าจะเข้าไปค้างคืนก็เพียงแต่ไปขอ Permit ซึ่งออกให้ทุกคนโดยไม่ต้องมี “ดุลย์พินิจ”​เข้ามาเกี่ยวข้อง พอเลี้ยวพ้นโค้ง เราก็เจอเพื่อนร่วมทาง 3 คน แบกเป้,...

จากที่เที่ยวป่ามานานหลายสิบปี ผมเจอเรื่องแปลกๆที่อธิบายไม่ได้อยู่เพียงไม่กี่ครั้ง และส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นกับผู้ร่วมคณะ จะมีก็เพียงเรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้เป็นเรื่องที่ผมเจอด้วยตัวเอง เป็นเรื่องที่น่ากลัวที่สุด แต่เรื่องนี้ก็ทำให้ผมเลิกกลัวสิ่งแปลกที่อธิบายไม่ได้เหล่านี้ไปเลยครับ เราตั้งแค้มป์อยู่กลางป่าลึก ในเขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน หุบเขาแห่งนี้เป็นที่คุ้นเคยของพวกเราที่มักจะมาแวะพักกันในวันสุดท้ายของการเดินป่าก่อนที่จะเดินกลับขึ้นไปยังหมู่บ้านบนสันเขา จุดที่มาพักครั้งนี้เป็นลานค่อนข้างโล่งแต่ร่มรื่นตลอดทั้งวัน มีลำธารใสไหลอ้อมอยู่ 2 ด้านของแค้มป์ อยู่สบายมาก เราจึงนอนพักกันที่นี่ถึง 2 คืน กลางวันก็เดินเที่ยว เย็นๆก็เล่นน้ำทำอาหารกินกัน คืนนี้เป็นคืนที่สองของการพักที่แค้มป์นี้ เราก็คุยกันสนุกเฮฮาก่อนจะแยกย้ายกันไปเข้านอน หญิงสาวคนนั้นยืนหันหลังให้ผม เธอใส่เสื้อเหมือนเสื้อคลุมสีน้ำตาลอ่อน พอเธอหันมาให้เห็นหน้าชัดเจน ผมก็พยายามนึกอยู่ว่าเคยพบเธอที่ไหนมาก่อน ใบหน้าเรียวสวย โหนกแก้มสูง...

กลับจากทริปนี้แล้ว ผมบอกตัวเองว่า สำหรับผมแล้ว แอฟริกาไม่ได้เป็นแค่ทวีปแต่เสมือนเป็นอีกโลกหนึ่งที่ผมไม่เคยรู้จักมาก่อน ทั้งภูมิประเทศ,​ ภูมิอากาศ, สัตว์ป่า, ผู้คน,​ ความเชื่อ,​วัฒนธรรม ฯลฯ ล้วนแตกต่างไปจากบ้านเรา และต่างไปจากอเมริกาหรือยุโรปที่เราอาจจะคุ้นเคยไปอย่างสิ้นเชิง ผมฝันอยากไปแอฟริกามาตั้งแต่เด็ก แต่แอฟริกาของผมถูกจำกัดอยู่แค่จินตนาการจากหนังสือเที่ยวป่ายุคก่อน เพราะการเดินทางไปแอฟริกาส่วนใหญ่จะต้องพึ่งพาทัวร์ ที่ทั้งแพงและจำกัดอิสรภาพในการเดินทางของเรา จนกระทั่งเพื่อนต่างชาติคนหนึ่งมาเล่าให้ผมฟังถึงนามิเบีย นามิเบียเป็นหนึ่งประเทศในแอฟริกาที่เราสามารถเที่ยวด้วยตัวเองได้ พาครอบครัวเที่ยวได้ เพราะมีความปลอดภัยมากกว่าประเทศแอฟริกาอื่นๆ และมีสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับนักท่องเที่ยวที่ไปเองมากพอ ไปแล้วติดใจเลย ต้องไปอีกแน่นอน ให้ผมพาคุณไปเที่ยวด้วย VDO 3 ตอนนี้ก่อนนะครับ ในตอนที่...

“มาอยู่ท้ายเหมือง 4 วัน! จะทำอะไรกันล่ะ มันไม่มีอะไรเลยนะ” พี่ผู้หญิงเจ้าของร้านกาแฟร้องลั่นเมื่อผมบอกว่าเราจะมาเที่ยวที่ท้ายเหมืองนี่  4 วัน 3 คืน แต่ผมพบว่าด้วยสายตาคนนอก คนที่หลบลี้หนีภัยมาจากความยุ่งเหยิงของเมืองใหญ่ ท้ายเหมืองเป็นเมืองที่มีสเน่ห์จนผมหลงใหลเลยทีเดืยว ถ้าคุณคาดหวังจะไปนั่งร้านกาแฟ Chicๆ ที่มีเกลื่อนเมืองกรุง อย่าไปท้ายเหมือง ที่นี่ไม่มีครับ  หากวางยาสลบแล้วเอาผมไปปล่อยที่ตลาดท้ายเหมือง ผมอาจจะตื่นมาแล้วเข้าใจว่าถูกมนุษย์ต่างดาวลักพาตัวย้อนกาลเวลาไปกว่า 30 ปี จะมาตื่นจากความฝันนั้นก็ตรงที่เหลือบไปเห็นร้านสะดวกซื้อที่ผมไม่สะดวกใจที่จะเข้าตั้งสีสะแหร่นแปร็นอยู่อย่างแปลกแยกจากสิ่งรอบข้าง ท้ายเหมืองเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพังงาที่ห่างจากภูเก็ตแค่ข้ามสะพานสารสินไปทางเหนือแค่ 38 กิโลเมตร แต่เหมือนอยู่คนละโลกกับภูเก็ต จากอดีตที่เคยรุ่งเรืองในยุคเหมืองแร่ดีบุกเฟื่องฟูจนเกือบจะยกระดับเป็นจังหวัด ท้ายเหมืองทุกวันนี้เป็นอำเภอที่สงบเงียบและงดงาม ที่นี่ทุกอย่างดูจะดำเนินไปอย่างเชื่องช้า...

คุณเชื่อมั๊ยครับว่า Parallel Universe หรือจักรวาลที่ทับซ้อนกันอยู่มีจริง ผมเริ่มเชื่อนะ ตั้งแต่ปี 1954 นักฟิสิกส์จากมหาวิทยาลัย Princeton นำเสนอทฤษฎีแหกคอกที่ช็อคผู้คนว่า มีจักรวาลที่เหมือนกับที่เราอยู่นี้เปี๊ยบ ขนานอยู่ในกาลเวลา โดยที่แตกสาขาไปจากจักรวาลที่เรากำลังดำเนินชีวิตอยู่ หรือบางทีจักรวาลที่เราอยู่นี้ก็อาจจะแตกตัวออกมาจากจักรวาลอื่นด้วยเหตุการบางอย่างที่มีผลลัพธ์ที่แตกต่าง (Alternate Outcome) เช่นอาจจะมีจักรวาลเส้นขนานที่ไดโนเสาร์ยังมีอยู่ขณะที่มนุษย์สูญพันธุ์ไป หรือ จักรวาลที่เยอรมันชนะสงครามโลก ฟังดูประหลาดมาก ผมเริ่มมองเห็นจักรวาลเส้นขนานนี้ได้ลางๆ หลายคนอ่านแล้วอาจจะเอาเข้าไปโยงเข้าไปสู่เรื่องศาสนา หรืออาจจะไปถึงเรื่องของไสยศาสตร์ เรื่องเหนือธรรมชาติไปโน่น ผมไม่ถึงขนาดนั้นนะ แต่ผมคิดว่าผมเจอเครื่องมือที่ใช้เดินทางสู่ Parallel...