ชีวิตและการเดินทาง

แม่น้ำเงา สายน้ำที่ผมหลงรักว่าเป็นแม่น้ำที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งนี้ ไหลออกมาไกลจากป่าลึกระหว่างรอยต่อของอำเภออมก๋อยจังหวัดเชียงใหม่และอำเภอท่าสองยางจังหวัดตากมาเป็นระยะทางไม่ต่ำกว่าแปดสิบกิโลเมตร ไหลผ่านเกาะแก่ง, โตรกเขาและหมู่บ้านชาวกระเหรี่ยงที่มีชีวิตเรียบง่าย ตลอดความยาวของแม่น้ำสายนี้เต็มไปด้วยเรื่องราว, ตำนานเล่าขาน และยังเต็มไปด้วยทิวทัศน์งดงามของธรรมชาติ 1. แคนูแค้มปิ้ง

เส้นทางเดินเล็กๆนั้นพาเราข้างเนินเขาแล้ววกเข้าไปผ่านป่าสน เส้นทางเทรลนี้อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอุทยานYellowstone ที่โด่งดัง ด้วยระยะทางไม่ไกลนัก มันจะพาเราเข้าไปพบกับ Slough Creek แม่น้ำสายเล็กๆกลางป่าที่เป็นที่ไฝ่ฝันของนักตกปลาทั่วโลก  ที่นี่พาหนะที่ใช้เครื่องยนต์ทั้งหลายไม่สามารถเข้าไปถึงได้ ถ้าอยากไปก็ต้องเดินไปหรือขี่ม้าไปท่านั้น เพราะนี่คือแผ่นดินที่ถูกกำหนดให้เป็นเขต Wilderness (อ่านเรื่องของ Wilderness ได้ที่นี่) แต่ใครๆก็เข้ามาเดินได้โดยที่ไม่ต้อง “ขออนุญาต” ถ้าจะเข้าไปค้างคืนก็เพียงแต่ไปขอ Permit...

จากที่เที่ยวป่ามานานหลายสิบปี ผมเจอเรื่องแปลกๆที่อธิบายไม่ได้อยู่เพียงไม่กี่ครั้ง และส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นกับผู้ร่วมคณะ จะมีก็เพียงเรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้เป็นเรื่องที่ผมเจอด้วยตัวเอง เป็นเรื่องที่น่ากลัวที่สุด แต่เรื่องนี้ก็ทำให้ผมเลิกกลัวสิ่งแปลกที่อธิบายไม่ได้เหล่านี้ไปเลยครับ เราตั้งแค้มป์อยู่กลางป่าลึก ในเขตจังหวัดแม่ฮ่องสอน หุบเขาแห่งนี้เป็นที่คุ้นเคยของพวกเราที่มักจะมาแวะพักกันในวันสุดท้ายของการเดินป่าก่อนที่จะเดินกลับขึ้นไปยังหมู่บ้านบนสันเขา จุดที่มาพักครั้งนี้เป็นลานค่อนข้างโล่งแต่ร่มรื่นตลอดทั้งวัน มีลำธารใสไหลอ้อมอยู่ 2 ด้านของแค้มป์ อยู่สบายมาก เราจึงนอนพักกันที่นี่ถึง 2 คืน กลางวันก็เดินเที่ยว เย็นๆก็เล่นน้ำทำอาหารกินกัน คืนนี้เป็นคืนที่สองของการพักที่แค้มป์นี้ เราก็คุยกันสนุกเฮฮาก่อนจะแยกย้ายกันไปเข้านอน หญิงสาวคนนั้นยืนหันหลังให้ผม เธอใส่เสื้อเหมือนเสื้อคลุมสีน้ำตาลอ่อน พอเธอหันมาให้เห็นหน้าชัดเจน ผมก็พยายามนึกอยู่ว่าเคยพบเธอที่ไหนมาก่อน ใบหน้าเรียวสวย โหนกแก้มสูง...

กลับจากทริปนี้แล้ว ผมบอกตัวเองว่า สำหรับผมแล้ว แอฟริกาไม่ได้เป็นแค่ทวีปแต่เสมือนเป็นอีกโลกหนึ่งที่ผมไม่เคยรู้จักมาก่อน ทั้งภูมิประเทศ,​ ภูมิอากาศ, สัตว์ป่า, ผู้คน,​ ความเชื่อ,​วัฒนธรรม ฯลฯ ล้วนแตกต่างไปจากบ้านเรา และต่างไปจากอเมริกาหรือยุโรปที่เราอาจจะคุ้นเคยไปอย่างสิ้นเชิง ผมฝันอยากไปแอฟริกามาตั้งแต่เด็ก แต่แอฟริกาของผมถูกจำกัดอยู่แค่จินตนาการจากหนังสือเที่ยวป่ายุคก่อน เพราะการเดินทางไปแอฟริกาส่วนใหญ่จะต้องพึ่งพาทัวร์ ที่ทั้งแพงและจำกัดอิสรภาพในการเดินทางของเรา จนกระทั่งเพื่อนต่างชาติคนหนึ่งมาเล่าให้ผมฟังถึงนามิเบีย นามิเบียเป็นหนึ่งประเทศในแอฟริกาที่เราสามารถเที่ยวด้วยตัวเองได้ พาครอบครัวเที่ยวได้ เพราะมีความปลอดภัยมากกว่าประเทศแอฟริกาอื่นๆ และมีสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับนักท่องเที่ยวที่ไปเองมากพอ ไปแล้วติดใจเลย ต้องไปอีกแน่นอน ให้ผมพาคุณไปเที่ยวด้วย VDO 3 ตอนนี้ก่อนนะครับ ในตอนที่...

“มาอยู่ท้ายเหมือง 4 วัน! จะทำอะไรกันล่ะ มันไม่มีอะไรเลยนะ” พี่ผู้หญิงเจ้าของร้านกาแฟร้องลั่นเมื่อผมบอกว่าเราจะมาเที่ยวที่ท้ายเหมืองนี่  4 วัน 3 คืน แต่ผมพบว่าด้วยสายตาคนนอก คนที่หลบลี้หนีภัยมาจากความยุ่งเหยิงของเมืองใหญ่ ท้ายเหมืองเป็นเมืองที่มีสเน่ห์จนผมหลงใหลเลยทีเดืยว ถ้าคุณคาดหวังจะไปนั่งร้านกาแฟ Chicๆ ที่มีเกลื่อนเมืองกรุง อย่าไปท้ายเหมือง ที่นี่ไม่มีครับ  หากวางยาสลบแล้วเอาผมไปปล่อยที่ตลาดท้ายเหมือง ผมอาจจะตื่นมาแล้วเข้าใจว่าถูกมนุษย์ต่างดาวลักพาตัวย้อนกาลเวลาไปกว่า 30 ปี จะมาตื่นจากความฝันนั้นก็ตรงที่เหลือบไปเห็นร้านสะดวกซื้อที่ผมไม่สะดวกใจที่จะเข้าตั้งสีสะแหร่นแปร็นอยู่อย่างแปลกแยกจากสิ่งรอบข้าง ท้ายเหมืองเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพังงาที่ห่างจากภูเก็ตแค่ข้ามสะพานสารสินไปทางเหนือแค่ 38 กิโลเมตร แต่เหมือนอยู่คนละโลกกับภูเก็ต จากอดีตที่เคยรุ่งเรืองในยุคเหมืองแร่ดีบุกเฟื่องฟูจนเกือบจะยกระดับเป็นจังหวัด ท้ายเหมืองทุกวันนี้เป็นอำเภอที่สงบเงียบและงดงาม ที่นี่ทุกอย่างดูจะดำเนินไปอย่างเชื่องช้า...

คุณเชื่อมั๊ยครับว่า Parallel Universe หรือจักรวาลที่ทับซ้อนกันอยู่มีจริง ผมเริ่มเชื่อนะ ตั้งแต่ปี 1954 นักฟิสิกส์จากมหาวิทยาลัย Princeton นำเสนอทฤษฎีแหกคอกที่ช็อคผู้คนว่า มีจักรวาลที่เหมือนกับที่เราอยู่นี้เปี๊ยบ ขนานอยู่ในกาลเวลา โดยที่แตกสาขาไปจากจักรวาลที่เรากำลังดำเนินชีวิตอยู่ หรือบางทีจักรวาลที่เราอยู่นี้ก็อาจจะแตกตัวออกมาจากจักรวาลอื่นด้วยเหตุการบางอย่างที่มีผลลัพธ์ที่แตกต่าง (Alternate Outcome) เช่นอาจจะมีจักรวาลเส้นขนานที่ไดโนเสาร์ยังมีอยู่ขณะที่มนุษย์สูญพันธุ์ไป หรือ จักรวาลที่เยอรมันชนะสงครามโลก ฟังดูประหลาดมาก ผมเริ่มมองเห็นจักรวาลเส้นขนานนี้ได้ลางๆ หลายคนอ่านแล้วอาจจะเอาเข้าไปโยงเข้าไปสู่เรื่องศาสนา หรืออาจจะไปถึงเรื่องของไสยศาสตร์ เรื่องเหนือธรรมชาติไปโน่น ผมไม่ถึงขนาดนั้นนะ แต่ผมคิดว่าผมเจอเครื่องมือที่ใช้เดินทางสู่ Parallel...

เมื่อรถจอดสนิท ผมก็ต้องรีบเปิดประตูลงไปบิดตัวให้กระดูกและสำไส้กลับเข้าที่ เวลา 17 ปีที่ผ่านดูเหมือนว่าไม่ได้ทำให้การเดินทางสู่บ้านนาเกียนง่ายขึ้นเลย แต่ 17 ปีนั้นก็นานมากพอที่จะเปลี่ยนแปลงอะไรมากมาย หมออนามัยสหายเก่าผู้มีฉายาในทีวีภายหลังจากที่เราได้เดินทางด้วยกันว่า “หมอผีบ้า” ก็ย้ายไปอยู่ที่อื่นนานแล้ว เด็กหนุ่มผู้ช่วยหมอที่เคยไปด้วยกันก็กลายเป็นบาทหลวงที่โบสถ์ประจำหมู่บ้าน บ้านช่องที่เคยเป็นเรือไม้ไผ่ก็กลายเป็นบ้านที่สร้างใหม่อย่างมั่นคงแข็งแรง พะตี่นุเดินยิ้มร่าออกมาจากบ้าน “กินข้าวหรือยัง มากินข้าวกัน” โดยไม่ฟังคำตอบ พะตี่หันไปสั่งหลานสาวให้หุงข้าวทันที เรานั่งกินน้ำเย็นที่พะตี่ (ภาษากระเหรี่ยงแปลว่าลุง) รินให้ แล้วนั่งคุยกันที่ลานบ้าน ผมเอ่ยปากขอความช่วยเหลือหลายๆอย่างในการที่เราจะมาจัดกิจกรรมเดินป่าที่ผ่านสันเขาไม่ไกลจากบ้านแก พะตี่นุรับปากจัดการให้หมด แถมยังบอกว่าไม่มีปัญหา คนแถวนี้ญาติๆแกทั้งนั้น รวมทั้งกำนันที่อยู่บ้านใกล้ๆนี่ด้วย “นอนนี่สักคืนซิ จะรีบไปไหน” พะตี่ชวนด้วยรอยยิ้ม ทั้งหมดนี้ดูเป็นเรื่องธรรมดาสำหรับคนที่รู้จักกันมานาน...

ความสุขอย่างหนึ่งของการไปภูเก็ต คือการที่จะได้มีโอกาสไปคารวะ และสนทนากับ สุภาพบุรุษกลางแจ้งที่ผมเคารพนับถือเป็นอย่างมาก พี่อดุลย์ "อินทรี อันดามัน" หนึ่งในนักเขียนของนิตยสาร "ชีวิตกลางแจ้ง" ที่เป็นตำนาน "อินทรี อันดามัน" คือผู้ที่ถ่ายทอดเรื่องราวการตกปลาในท้องทะเลลึกให้พวกเราผู้ที่ไม่เคยมีโอกาสได้ออกไปพบเจอได้สัมผัสผ่านตัวหนังสือในสำนวนที่งดงามหมดจด จนเสมือนเราอาจคิดไปว่าเราอยู่บนเรือด้วยเมื่อปลาใหญ่ตัวนั้นโฉบเหยื่อ พี่อดุลย์ผู้ที่เป็นหนึ่งใน Outdoors Man และผู้รักธรรมชาติในสัดส่วนลงตัวที่หาไม่ได้แล้วในคนยุคปัจจุบัน ทุกครั้งที่ได้พบกันผมก็ได้โอกาสดีที่จะได้ฟังเรื่องเล่าและรับความรู้มหาศาลที่สะสมมาจากการออกทะเลนับสิบๆปี ถ่ายทอดออกมาด้วยน้ำเสียงนุ่มและเรียบเรียงมาอย่างสละสลวยราวกับจะบันทึกลงไปเป็นบทความได้โดยทันที ทุกครั้งที่พบกันพี่อดุลย์จะพาพวกเราหลบออกไปจากความวุ่นวายของเมืองท่องเที่ยว ไปสู่มุมสงบ,​ ธรรมชาติที่งดงามและไม่มีใครรู้จักนอกจากชาวบ้านในพื้นที่ ภูเก็ตจึงเป็นทริปแห่งความสุขใจทุกครั้งเสมอมา ขอคารวะ "สุภาพบุรุษกลางแจ้ง" พี่อินทรี อันดามันครับ

ตอนหัวคำ่นั้น พวกเราตั้งวงล้อมกองไฟและวงอาหาร ยิ่งค่ำวงสนทนาก็ยิ่งออกรสขึ้นเรื่อยๆ วิสกี้แบบไทยๆ ถูกรินแจกจ่ายไปรอบวง พวกเราหลงรักป่ากุยบุรีตั้งแต่ครั้งแรกที่มานี้เลย เพราะเราเดินมาจากอุทยานเพียงไม่ไกล พอตั้งแค้มป์ก็ได้บรรยากาศเหมือนอยู่กลางป่าลึก “พี่ครับ ขอเหล้าผมสักแก้วได้มั๊ยครับ” พวกเราหันขวับไปมอง คุณหนอน สหายที่ขอตัวไปนอนเมื่อประมาณ 15 นาทีที่แล้วเพราะแกไม่ดื่มเหล้า แต่ตอนนี้กลับกระโดดลงจากเปลมาขอเหล้าดื่มด้วยสีหน้าแปลกสุดบรรยาย เสียงสนทนาในวงเงียบสนิท ผมรินวิสกี้ใส่จอกส่งให้ หนอนรับไปกระดกหมดแก้ว “มีอะไรหรือเปล่าครับหนอน” ผมเอ่ยถามเพราะสังเกตเห็นความผิดปรกติ “เมื่อกี้ผมนอนอยู่บนเปล ..” หนอนหยุดพูดกระทันเพราะน้าใจ เจ้าหน้าที่ผู้เป็นพรานเก่าในพื้นที่ขว้าแขนไว้ทันที “เดี๋ยวเช้าค่อยว่ากันดีกว่าครับคุณ” น้าใจบอก อ้าว ถ้าแบบนี้ไม่ต้องบอกก็พอเดาได้ซิ  ในไม่กี่นาทีนั้นวิสกี้ก็ถูกรินแย่งกันหมด ต่างคนต่างอยากจะเมาจะได้หลับสนิทๆหนีไปจากสิ่งที่เราพอจะเดาได้ว่าหนอนเพิ่งเจอมา ยกเว้นป็อปที่เคยมาแล้วหลายครั้ง...

เรานั่งพักกันอยู่บนสันเขา ท่ามกลางแดดจ้าของเดือนมีนาคมที่ร้อนราวกับจะละลายทุกอย่างลงในพริบตา หุบเขาที่มองเห็นบางแห่งมีรอยถูกเผาไหม้เกรียม ผมและสหายอีก 5 คน มาอยู่กันที่นั้นด้วยความฝันร่วมกันว่าจะสร้างเส้นทางเดินป่าระยะไกลสักเส้นหนึ่งให้คนไทยได้เดินกันเหมือนกับที่มีในต่างประเทศ ความฝันของการสร้างเส้นทางนี้ไม่ใช่ชื่อเสียงของการพิชิตสิ่งใด แต่หากเราอยากให้คนในเมืองได้มาเห็นว่าต้นน้ำนั้นเป็นอย่างไรและได้เรียนรู้การใช้ชีวิตในธรรมชาติอย่างช่วยกันรักษาให้ยั่งยืน ที่สำคัญยิ่งไปกว่านั้น เราอยากให้ชาวบ้านในพื้นที่ได้รายได้จากการนำทางและการจัดการเส้นทางนี้โดยไม่ต้องผ่านคนกลางเพื่อให้เขาได้รับประโยชน์ทางตรงจากการคงอยู่ของผืนป่า และหวังว่าทั้งหมดจะนำไปสู่การร่วมกันรักษาและร่วมกันใช้ประโยชน์จากป่าต้นน้ำผืนนี้ไว้ด้วยแรงกายแรงใจของทุกฝ่าย ระหว่างที่เราพักเหนื่อยหลบแดดอยู่ใต้ร่มไม้ คำถามที่ติดอยู่ในใจหลายๆคำถามจากสหายรุ่นน้องก็ทะยอยออกมา "แล้วถ้าทางอุทยานเขาไม่ให้เราเดินละครับ" "แล้วถ้าไม่มีคนมาเดินกับเราละครับ" "แล้าถ้าทำเสร็จแล้วชาวบ้านไม่สามารถดูแลจัดการกันเองต่อละค่ะ" "คนเขาจะเชื่อมั๊ยครับ ว่าเรามาช่วยเขาจริงๆไม่ได้หวังอะไรตอบแทน" คำถามที่ขาดคำตอบยังมีมากมาย อุปสรรค์ที่มองเห็นนั้นเรียงราย ผมไม่มีคำตอบอะไรที่จะดีไปกว่าที่จะบอกน้องว่า "เราลงมือทำกันดู ถ้าเราไม่สำเร็จ เราก็ทำกันใหม่อีก ที่สำคัญเราต้องไม่ท้อกันซะก่อน" "อย่าลืมนะว่า เราได้รู้จักคนหนึ่งที่ไม่เคยท้อ" พระองค์ท่านจะทรงเป็นแรงบันดาลใจให้เราตลอดไป เครดิตภาพจากหนังสือ "50 ฝน"